STOSUNKI WODNE W GMINIE KOCK

Na terenie gminy Kock wody powierzchniowe zajmują powierzchnię 357 ha co stanowi 3,5% ogólnej powierzchni. Decyduje o tym duża ilość stawów hodowlanych oraz przepływające trzy rzeki. Teren gminy Kock należy do zlewni trzech rzek:

Północno-wschodnia część należy do zlewni Tyśmienicy, rzeki III rzędu, dopływu Wieprza;
Środkowa część gminy należy do zlewni Czarnej, rzeki IV rzędu, dopływu Tyśmienicy;
Południowo-zachodnia i zachodnia część gminy należy bezpośrednio do zlewni Wieprza.

Największą rzeką gminy i Lubelszczyzny jest Wieprz. Całkowita długość rzeki mierzona od jeziora Wieprzowego, gdzie bierze swój początek wynosi 303,2 km, natomiast na terenie gminy ma długość ok. 14 km. Powierzchnia zlewni przy ujściu wynosi 10415,2 km2.

Prawdopodobnie na przełomie wieku XIX i XX rzeka w okolicy Serocka zmieniła koryto. Dawne koryto jest obecnie starorzeczem o nazwie Wieprzysko. Zmiana ta nastąpiła na odcinku od wspomnianego Serocka do Ruskiej Wsi (Ryc. 6).

Pociągnęło to za sobą kolejne zmiany. Rzeka Czarna będąca kiedyś dopływem Wieprza obecnie wpada do Tyśmienicy, która przejęła część dawnego koryta Wieprza. Zmiana ta powstała prawdopodobnie podczas powodzi lub była spowodowana przez człowieka.

Wieprz płynie rozległą doliną dochodzącą do 4 km szerokości. Koryto rzeki w swoim dolnym odcinku a więc i na terenie gminy Kock silnie meandruje, co powoduje powstawanie dużej ilości starorzeczy różniących się kształtem, wielkością i stopniem zaniku. W obrębie pradoliny Wieprza utworzono Obszar Chronionego Krajobrazu 'Pradolina Wieprza'.

Drugą co do wielkości rzeką jest Tyśmienica. Całkowita długość rzeki wynosi 241,2 km, a na terenie gminy ok. 12 km. Tyśmienica jest największym dopływem Wieprza. Rzeka na całej długości ma uregulowane koryto. Na terenie miasta Kock wpada do niej jedyny znaczny dopływ Czarna.

Czarna jest rzeką IV rzędu, dopływem Tyśmienicy. Przecina ona południkowo obszar wysoczyznowy. Długość rzeki wynosi 31,4 a na terenie gminy ok. 11 km. W jej dolinie znajduje się duża ilość stawów hodowlanych.

Działy wodne między poszczególnymi zlewniami są wyraźne a tylko w rejonie Białobrzegów, gdzie Tyśmienica uchodzi do Wieprza dział wodny jest niepewny.


a	b

Ryc. Wieprz w rejonie ujścia Tyśmienicy; A-według Karty Topograficznej Królestwa Polskiego 1839 r., B-według mapy WIG 1:100000.

Na terenie gminy Kock istnieje znaczna liczba stawów hodowlanych. Do największych należą: Kozisz o powierzchni 53,5 ha, Pałacowy 1 (42,75 ha), Nadstawie (32,28 ha), Papiernia (28,34 ha) i Talczyn (20,8 ha).

Gmina Kock wchodzi w obręb lubelsko-radomskiego regionu hydrograficznego. Jej zachodnia część należy do rejonu Sobieszyna a pozostała część gminy to rejon doliny Wieprza (Mapa Hydrogeologiczna Polski 1984).

W pierwszym z wymienionych rejonów poziom użytkowy w utworach czwartorzędu stanowi piasek. Miąższość warstw wodonośnych wynosi od 3 do 30 m a wydajność od 10-50 m3/h. Poziom użytkowy w utworach trzeciorzędu to piaski i margle. Główny poziom użytkowy znajduje się w utworach kredy górnej. Są to wody szczelinowe występujące w wapieniach, marglach i gezach (Mapa Hydrogeologiczna Polski 1984).

W rejonie doliny Wieprza poziom użytkowy w utworach czwartorzędowych zbudowany jest z piasków i żwirów. Miąższość warstw wodonośnych wynosi tu od kilkunastu do 40 m a wydajność od kilku do 40 m3/h. Możliwy jest kontakt tych wód z wodami Wieprza. Główny poziom użytkowy znajduje się w utworach kredy górnej; wody szczelinowe występują tu w wapieniach, marglach, opokach i gezach (Mapa Hydrogeologiczna Polski 1984).

Głębokość pierwszego zwierciadła wód podziemnych w części zachodniej i wschodniej opisywanego obszaru oscyluje między 5-20 m a w części środkowej i południowej od 0-5 m (Mapa Hydrogeologiczna Polski 1984). Jest to związane z hipsometrią gminy Kock; na obszarach wyższych pierwsze zwierciadło znajduje się głębiej, w dolinach rzek występuje kilka metrów pod powierzchnią.

Jakość wód podziemnych jest dobra. Normy jakości przekroczone są jedynie dla związków żelaza i manganu. Zanieczyszczenia wód pod względem chemicznym i bakteriologicznym wiążą się z zabagnieniem terenów płaskich i okresowo podmokłych. Warunki hydrogeologiczne w rejonie gminy powodują możliwość zagrożenia zanieczyszczenia wód podziemnych w wyniku lokalnie występujących więzi z wodami powierzchniowymi (Wycinkowy perspektywiczny plan...).

2008 Wszystkie prawa zastrzeżone